Σωροί ερειπίων τα τείχη στο Δαφνί

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΟΛΗ-ΕΚΚΛΗΣΗ ΤΟΥ ΟΙΚΟ.ΠΟΛΙ.Σ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΔΑΦΝΙΟΥ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ:
Πρόεδρο Δημοκρατίας κ.Κάρολο Παπούλια
Πρωθυπουργό κ.Γεώργιο Παπανδρέου
ΥΠΠΟΤ, Α' ΕΦΟΡΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΜΑ  

• Τα ονόματα των σαράντα ενός πολιτών που προσυπογράφουν την έκκληση 
• Επιστολή ΟΙΚΟ.ΠΟΛΙ.Σ προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και τον Πρωθυπουργό 
• Την Επιστολή προς τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΠΟΤ 
• ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΟΝΗ ΔΑΦΝΙΟΥ 

(δημοσιεύτηκε στο ¨Εθνος online, 5/2/11) 
Καταρρέει το τείχος που περιζώνει τη Μονή Δαφνίου. Ρωγμές σκίζουν τους πύργους της οχύρωσης μέχρι κάτω στο έδαφος. Σε τουλάχιστον ένα σημείο της πλευράς, που βλέπει προς τη Λεωφόρο Αθηνών, η καλοχτισμένη λιθοδομή έχει μετατραπεί σε σωρό ερειπίων.

Στις ζημιές που υπέστη από τα πλήγματα του σεισμού της Πάρνηθας προστέθηκαν οι καταστροφές από την εγκατάλειψη σχεδόν 12 χρόνων. Για το περιτείχισμα της Μονής δεν είχε ληφθεί πρόνοια. Σκαλωσιές δεν υπάρχουν. Ούτε υποστυλώματα.

Εργασίες συντήρησης και αναστύλωσης γίνονται στο Καθολικό, τον κυρίως ναό του 11ου αιώνα με τα ψηφιδωτά της περιόδου των Κομνηνών. Αυτός είναι και ο λόγος που η εκκλησία η αφιερωμένη στην Κοίμηση της Παναγίας μένει κλειστή.
Επισκέψιμο είναι μόνο το προαύλιο από το πρωί μέχρι τις 3.00 το μεσημέρι.
Το Δαφνί βρίσκεται 11 χιλιόμετρα δυτικά της Αθήνας πάνω στον δρόμο που οδηγεί στην Ελευσίνα. Είναι το μεγαλύτερο βυζαντινό μοναστήρι της Αττικής και από τα σημαντικότερα μνημεία της βυζαντινής εποχής.
Χτίστηκε πάνω στα ερείπια αρχαίου ναού του Δαφναίου ή Δαφνείου Απόλλωνα, που καταστράφηκε με την επιδρομή των Γότθων. Κάποιοι κίονες ιωνικού ρυθμού χρησιμοποιήθηκαν στη χριστιανική οικοδομή.
Η περιοχή αυτή στα όρια του σημερινού Χαϊδαρίου κράτησε την ονομασία της από την αρχαιότητα.
Η πρώτη οικοδομική δραστηριότητα για την οικοδόμηση του Μοναστηριού χρονολογείται από τον 5ο με 6ο αιώνα. Τότε χτίστηκε ο οχυρωμένος περίβολος, που προστάτευε το μοναστήρι από τις εχθρικές επιδρομές και που σήμερα καταρρέει.
Το Καθολικό είναι νεότερο οικοδόμημα. Πρέπει να ανεγέρθηκε κατά τον 11ο αιώνα, τα χρόνια της βασιλείας των Κομνηνών. Πρόκειται για οκταγωνικό ναό κατά το πρότυπο ναών της Κωνσταντινούπολης. Εχει διαδοθεί σε μερικά από τα σημαντικότερα μνημεία του 11ου αιώνα, όπως ο Οσιος Λουκάς Βοιωτίας, και στη Νέα Μονή Χίου.
Λεηλατήθηκε
Τα ψηφιδωτά του είναι τα καλύτερα διατηρημένα της περιόδου των Κομνηνών. Χαρακτηριστική είναι η αυστηρή και ιερατική απεικόνιση του Παντοκράτορα Χριστού στο εσωτερικό του τρούλου.
Η Μονή λεηλατήθηκε από τους Σταυροφόρους το 1205. Ο δούκας της Αθήνας Οθων ντε λα Ρος την παραχώρησε στους Κιστερκιανούς μοναχούς, που ήταν κλάδος των Βενεδικτίνων.
Οι Βουργουνδοί καλόγεροι ανοικοδόμησαν τον εξωνάρθηκα και πρόσθεσαν έναν περίβολο γύρω από το μοναστήρι. Εκδιώχθηκαν από τους Τούρκους του Μωάμεθ Β΄ του Πορθητή και το 1458 η Μονή αποδόθηκε πάλι στους Ορθόδοξους, που επισκεύασαν διάφορα τμήματα της Μονής, κυρίως τα κελιά.
Περί τα μέσα του 19ου αιώνα η Μονή ερημώθηκε. Στα χρόνια του Κριμαϊκού Πολέμου (1853-1856) αναφέρεται ως γυναικεία μονή. Εναντίον της επέδραμε ο Νταβέλης με τη συμμορία του. Οι καλόγριες κακοποιήθηκαν. Χρειάστηκαν λιτανείες και αγρυπνίες για να εξαγνιστούν.
Στο ελεύθερο ελληνικό κράτος οι εργασίες αποκατάστασης ξεκίνησαν το 1889.
Εργασίες αναστήλωσης από την αρχαιολογική υπηρεσία
Ενδιαφέρον από την πολιτεία για το μνημείο
Το Δαφνί έχει δεσπόζουσα θέση στη βυζαντινή αρχαιολογία. Είναι το πρώτο βυζαντινό μνημείο που προκάλεσε το ενδιαφέρον όχι μόνο των επιστημόνων, αλλά και της πολιτείας. Είναι η πρώτη φορά που το απορροφημένο στην κλασική αρχαιότητα κράτος ενδιαφέρθηκε για την αναστήλωση και συντήρηση βυζαντινής εκκλησίας.
Το μοναστήρι είχε την τύχη και άλλων μοναστηριών, που εγκαταλείφθηκαν μετά την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού. Εγινε στρατώνας, πυριτιδαποθήκη, ποιμνιοστάσιο, φρενοκομείο (1883-1894).
Σημαντικές ζημιές υπέστησαν το κτίριο και ο μεγάλος τρούλος στους σεισμούς του 1889 και του 1894.
Στις αναστηλωτικές εργασίες εκείνης της εποχής συνέτειναν ο Γάλλος αρχιτέκτονας Τρουμπ και ο Ιταλός ψηφιδογράφος Νόβο. Οι επεμβάσεις στο κτίριο και τα ψηφιδωτά ήταν εκτεταμένες και αμφιλεγόμενες. Ο αρχικός τρούλος κατεδαφίστηκε και οι ψηφίδες ανατοποθετήθηκαν. Κατεστραμμένα τμήμα στις συνδέσεις συμπληρώθηκαν.
Από το 1965 η Αρχαιολογική Υπηρεσία συνεχίζει με πιο συστηματικό τρόπο τις εργασίες αναστήλωσης και τις ανασκαφές.
Μελετητές
Στην κλασική αρχαιότητα παραπέμπουν τα ψηφιδωτά
Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς έχει κηρυχθεί το Δαφνί. Η τεχνοτροπία των ψηφιδωτών του διαφέρει ριζικά από εκείνη των άλλων δύο βυζαντινών μνημείων της εποχής, του Οσίου Λουκά και της Νέας Μονής Χίου. Σε πολλές περιπτώσεις παραπέμπει στην κλασική αρχαιότητα, όπως παρατήρησαν οι μελετητές.

• Το γυμνό σώμα του Ιησού στη Βάπτιση θυμίζει άγαλμα του 5ου π.Χ. αιώνα.
• Οι προφήτες στον τρούλο φέρνουν στο μυαλό απεικονίσεις αρχαίων φιλοσόφων.
• Ο Γαβριήλ του Ευαγγελισμού φέρνει στον νου αγγελιοφόρο νίκης.
• Η μορφή του Αδη στην Εις Αδου Κάθοδον θυμίζει τον Θνήσκοντα Γαλάτη της Ελληνιστικής Αρχαιότητας.
• Κλασικό ήθος εκπέμπουν οι ήρεμες μορφές των Αγίων.

Στον Ευαγγελισμό και στην Ψηλάφηση οι αποχρώσεις του λευκού στις ενδυμασίες συνδυάζονται με το χρυσό φόντο. Στη Γέννηση ή στην Προσευχή του Ιωακείμ και της Αννας εναρμονίζονται με τα χρώματα του ελληνικού τοπίου. Ολα αυτά δείχνουν πως η κλασική παράδοση εμπνέει τους καλλιτέχνες σε εποχές πολιτιστικής ανανέωσης. Τα ψηφιδωτά στο Δαφνί θεωρούνται μοναδικά. Η αξία τους γίνεται μεγαλύτερη από το γεγονός ότι στην Κωνσταντινούπολη δεν έχει διασωθεί ακέραιος διάκοσμος σε κανένα μνημείο.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΡΟΥΜΠΑΝΗΣ
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΚΩΣΤΑΣ ΠΟΛΥΒΙΟΣ